Tips om je lichaam te beschermen tegen de kou

Tips om je lichaam te beschermen tegen de kou

Door Edwin Hagenouw

Als wintersporters moeten we natuurlijk altijd goed voorbereid zijn op temperaturen beneden het vriespunt. Tijdens onze reizen in de Alpen, Dolomieten en de Pyreneeën maken we natuurlijk regelmatig diepvriestemperaturen mee. Aflopen jaar in Lapland liepen de temperaturen zelfs terug naar bijna veertig graden onder nul. Als je dan je handschoenen tien seconden uitdoet merk je direct hoe koud dat echt is. Op het koudste moment had ik zelfs veertien kledingstukken en daaroverheen een enorm berenpak. Als je dan urenlang achterop een slee met huskies staat blijf je redelijk warm.

Ons lichaam heeft een constante temperatuur van ongeveer 37°C nodig om naar behoren te werken. Om dit te realiseren, past ons lichaam zich op twee manieren aan aan veranderingen in de omgevingstemperatuur.

• Gedrag: dit verwijst naar bewuste reacties zoals het aantrekken van meer kleding of bewegen.
• Fysiologisch: dit verwijst naar automatische reacties, zoals het veranderen van de bloedsomloop, rillen of zweten.

Koude handen en voeten

Koude handen en voeten zijn het eerste signaal waarmee je lichaam je vertelt dat je het koud hebt. Je lichaam probeert warmte te behouden in je vitale organen en dus vermindert het de bloedtoevoer naar je ledematen. Maar als je geen acht slaat op deze eerste waarschuwing, kan bevriezing de kop opsteken.

Zweten

Zweten is een normale reactie wanneer je lichaam oververhit raakt en in warme klimaten helpt het om de lichaamstemperatuur van 37°C te behouden. Maar in koude klimaten kan zweten gevaarlijk zijn en is het een mogelijke oorzaak van bevriezing.

Nat worden

Over zweten gesproken, water geleidt hitte 25-30 keer beter dan lucht en transporteert energie uit je lichaam. Zweet, sneeuw en water kunnen ook leiden tot koude-gerelateerde gezondheidsproblemen zoals hypothermie (onderkoeling).

Onderkoeling of hypothermie is een toestand waarbij de centrale lichaamstemperatuur (de hoogste temperatuur midden in de romp) van een persoon zo ver is gedaald dat de normale stofwisseling in gevaar komt. De lichaamstemperatuur varieert bij normale gezonde mensen tussen ongeveer 37,5 (soms hoger bij inspanning) en 35,5 graden Celsius, of nog weleens wat lager, vroeg in de morgen tijdens de slaap.

Onderkoeling begint als de lichaamstemperatuur zakt tot onder de 35 °C. Als de lichaamstemperatuur onder de 32 °C zakt, wordt de situatie kritiek. Lichaamstemperaturen onder de 27°C zijn zonder medisch ingrijpen bijna altijd dodelijk, hoewel er gevallen bekend zijn waarbij een lichaamstemperatuur van 14 °C werd overleefd. Bron: Wikipedia

Rillen

Een ander waarschuwingssignaal van ons geavanceerde menselijke lichaam is rillen. Deze ongecontroleerde spiercontracties zijn de methode waarmee je lichaam warmte genereert. Maar te veel rillen maakt normale spierfunctie moeilijk en als de situatie verslechtert, kan onderkoeling optreden.

Hypothermie

Dus wat is onderkoeling precies? Het is wanneer de kerntemperatuur van je lichaam lager is dan normaal. Het begin van onderkoeling kan beginnen wanneer uw kerntemperatuur daalt tot onder 35°C. Dit klinkt niet veel, maar op dit punt zal je lichaam gaan trillen en begin je je vermogen om rationeel te denken te verliezen.

Als dit doorgaat, zal het schudden langzaam verdwijnen en worden vervangen door apathie en kun je niet meer voor jezelf zorgen. Extreme hypothermie is wanneer je lichaamstemperatuur onder 30°C daalt. Dan verlies je het bewustzijn en is het moeilijk waar te nemen of je ademt of dat je een pols hebt.

Bevriezing

Dit is wanneer de temperatuur van een specifiek lichaamsdeel daalt tot onder de 37°C. Het grootste risico op bevriezing hebben lichaamsdelen die het verst van je hart liggen, zoals wangen, neus, vingers en tenen. Oppervlakkige bevriezing wordt gekenmerkt door een koude, witte huid en kleine scherpe pijnen gevolgd door verlies van gevoel. Als oppervlakkige bevriezing zich verspreidt, kan dit leiden tot langdurige schade aan het lichaam.

Hoe voorkom je onderkoeling en bevriezing

Het belangrijkste is om ervoor te zorgen dat je voldoende eet en drinkt, droog blijft en je aan het veranderende weer aanpast door kleding aan- of uit te trekken. Houd je medereiziger goed in de gaten. Koude gerelateerde ziektes zijn namelijk vaak moeilijk te ontdekken bij jezelf, maar zie je snel bij anderen. Pas op voor huidverkleuring, overmatig beven, irrationele acties en apathie bij je reisgenoten.

Als je bevriezing vermoedt

Begin met het zoeken naar bescherming tegen wind, regen, sneeuw, bijvoorbeeld in een rots of onder de bomen en zorg ervoor dat je je lichaamsdelen blijft bewegen. Wandelen in diepe sneeuw is bijvoorbeeld een goede manier om op te warmen. Voeg zo mogelijk nog een laag kleding toe en drink iets warms en zoets. Verwarm het bevroren lichaamsdeel langzaam totdat gevoel, kleur en bewegelijkheid terugkeren. Dit duurt meestal ongeveer 20 tot 30 minuten.

Wrijf nooit over de huid. Verwarm in plaats daarvan huid tegen huid. Bevroren wangen kunnen worden verwarmd met uw handen. Bevroren handen kunnen worden verwarmd in je eigen oksels en bevroren voeten kunnen worden verwarmd in de oksels van een vriend.

bron: Fjallraven.com

Edwin Hagenouw

Eigenaar van Reisschrijvers Media en online publisher van Mountainreporters, OutdoorDichtbij, Alpenweerman en SnowRepublic. Gedreven zeiler, bergwandelaar en skiër met een passie voor oceanen en bergen.

www.snowrepublic.nl