Historisch nieuws: oudste kleurenfilm van de Elfstedentocht ontdekt

Door Edwin Hagenouw | 3 februari 2020

Als lid van de vereniging van de Elfstedentocht hoop ik elke winter weer dat ie weer doorgaat. Net als vele Nederlanders, en met name alle Friezen volg ik als Noorderling de weersverwachtingen op de voet als er vorst op komst is. Helaas lijkt het er deze winter niet van te komen, maar je weet het niet. Februari is pas net begonnen. Vandaag las ik wel een super leuk bericht dat het Fries Film Archief naar buiten bracht. Er zijn nieuwe filmpjes ontdekt van de Elfstedentochten van 1954 en 1956.

Fries Film Archief

Het Fries Film Archief heeft nieuwe filmbeelden van de Elfstedentochten van 1954 en 1956 ontdekt. Het gaat om twee kleurenfilmpjes gemaakt door Sjoerd Steensma (1910-1995), mede-eigenaar van Steensma & Zn in Bolsward, later Vruchtenconfijt Industrie Steensma en Desimo in Leeuwarden. De oudste filmbeelden in kleur van de Elfstedentocht werden tot nu toe toegeschreven aan de Friese filmmaker Han de Vries. Hij schoot in 1956 kleurenbeelden van de tocht der tochten. Steensma zijn filmpje uit 1954 is voorlopig en voor zover bekend het oudste kleurenfilmpje van de Elfstedentocht. De Elfstedentocht van 1954 werd gehouden op 3 februari 1954, vandaag 66 jaar geleden.

Je kunt de beide kleurenfilmpjes hieronder bekijken. Op het Youtube account van het Fries Film Archief vind je overigens nog veel meer interessant filmmateriaal.

Harlingen

Het kleurenfilmpje uit 1954 duurt 2:20 min. Het toont met name beelden van de wedstrijdrijders. De beelden beginnen in Harlingen, waar de kopgroep van zes met de latere winnaar Jeen van den Berg (startnummer 40) stempelt bij de Oosterbrug en het zwart van de mensen staat. De fel rode muts en oranje trui van Anton Verhoeven springen eruit. Ook de vier achtervolgers en een groter peloton zien we nog stempelen. Daarna pakt Steensma de kopgroep weer op bij het Noorderbolwerk in Franeker. En vervolgens in een sneeuwlandschap in de buurt van Berlikum. Daar maakt hij o.a. ook een close-up van een man die het verloop van de tocht volgt met een transistorradio aan zijn oor. Ook Vrouwbuurtstermolen is mooi in beeld gebracht.

Dokkum en Leeuwarden

Na een kort shot van de kopgroep die Dokkum bereikt, filmt Steensma nog ruim een halve minuut de bomvolle Prinsentuin in Leeuwarden. Helaas heeft hij de chaotische ontknoping van de wedstrijd bij de Noorderbrug en halverwege de Prinsentuin niet gefilmd. Die beelden vinden we bij Polygoon. Steensma staat verderop, vlakbij de finish. Hij filmt hoe Jeen van den Berg naar de eindstreep sprint, op de huid gezeten door De Koning, Charisius en Nauta. Pechvogel Anton Verhoeven, die halverwege de Prinsentuin denkt dat hij de finish als eerste passeert en er later dan Jeen van den Berg achter komt dat op het doek niet alleen FINISH staat, maar in kleine letters eronder nog 500 meter, wordt vijfde. Eén van de slotbeelden van het filmpje is prachtig: Jeen van den Berg in een rood-witte tulpenkrans met naast hem zijn trotse vader, de blossen op z’n wangen.

De 16mm-beelden doken op nadat Klara Woldring-Steensma, dochter van de filmmaker, de omvangrijke filmcollectie van haar vader Sjoerd bij het Fries Film Archief binnenbracht. Ook de 16mm-camera van Steensma is aan het filmarchief geschonken. De belangrijkste films uit de Steensma-collectie werden gedigitaliseerd in het kader van het Deltaplan Digitalisering Cultureel Erfgoed Friesland (DDCE). In samenwerking met Omrop Fryslân brengt het Fries Film Archief de oudste kleurenbeelden van de Elfstedentocht vandaag naar buiten.

Nog meer winterbeelden uit 1954 en 1956

Verlang jij ook zo naar de winters van vroeger als je naar deze beelden kijkt?

Lees al het wintersportnieuws op snowrepublic.nl

Edwin Hagenouw

Eigenaar van Reisschrijvers Media en online publisher van Mountainreporters, OutdoorDichtbij, Alpenweerman en SnowRepublic. Gedreven zeiler, bergwandelaar en skiër met een passie voor oceanen en bergen.

www.snowrepublic.nl