COLUMN | Is zelfoverschatting hét gevaar op de piste?

Ga nu met korting naar Ischgl. Klik hier voor meer informatie.

De afgelopen dagen staat de media, en ook bij ons, bol van de berichten over de slechte pisteomstandigheden door gebrek aan sneeuw en met alle ongelukken als gevolg. Eerder deze week postte ik het bericht dat hiermee de liftexploitanten voor de moeilijke keuze komt te staan tot waar hun verantwoordelijkheid loopt en waar die van de wintersporter begint. Het leverde een hoop discussie op. Niet alleen hier, maar ook in Oostenrijkse media wordt er volop gediscussieerd wat er nou en wel niet moet gebeuren om het aantal ongelukken te verminderen.

Onderzoek

De aanleiding voor de discussie en ook mijn column is natuurlijk de recente ongelukken op een piste in Hintertux waarbij binnen een half uur zeven mensen onderuit gingen waarvan er eentje overleed en drie ernstig gewonden (bron). De Oostenrijkse justitie gaat terecht onderzoeken of er sprake is van nalatigheid en dood door schuld door het niet naleven van de veiligheidsvoorschriften. Het zou hier de bedrijfsleider van de Hintertuxer Gletscherbahnen betreffen.

Het draait om onze verantwoordelijkheid

Eén ding staat daar wel als een paal bij boven water: wij wintersporters zijn het belangrijkste. Om ons draait het. Zonder wintersporters geen inkomsten en kan er geen skigebieden draaiende gehouden worden en zouden vele mensen zonder baan in het toerisme komen te zitten. Simpelweg een kwestie van vraag en aanbod. Maar dat betekent niet dat we we ons daardoor als een God in Frankrijk of Oostenrijk of Zwitserland (of een ander wintersportland van jouw keuze) kunnen gedragen.

Nee, we hebben verantwoordelijkheden. En veel ook! In de eerste plaats voor je zelf, maar misschien nog wel meer voor een ander. Die verantwoordelijkheid start eigenlijk al bij de voorbereiding op de wintersport, bijvoorbeeld het dragen van de juiste kleding. Zonder goede en warme wintersportkleding ga je niet de bergen op en de pistes af. Toch? Je wilt het niet koud (of te warm) hebben.

Dus ga je naar de wintersportwinkel, laat je je voorlichten, kiest het juiste en gooit ze in je koffer. Onderweg naar de wintersport zorg je dat je de juiste route neemt, dat je weet waar je de snelweg af moet, je rijdt niet te hard, je gaat tijdig tanken of laden, je stopt tijdig om te plassen en te rusten. Je wil veilig aankomen. Dat doe je voor jezelf en voor je reisgenoten. Toch?

Pisteregels kennen

Maar als we op de piste zijn dan lijkt het vaak alsof die verantwoordelijkheden als sneeuw voor de zon verdwenen zijn. Vraag voor de grap eens aan je mede-wintersporter of hij/zij 5 van de FIS pisteregels kan opnoemen. Grote kans dat dat niet lukt. En er zijn geeneens vijf, nee, er zijn er 10.

Zoiets banaals als de pistenregels moeten er wat mij betreft gewoon ingestampt worden. Daar ligt ook een rol voor de liftexploitanten. Ik zie wel eens wat bordjes met de pisteregels, maar dat is het dan.

Waarom dat niet breder uitdragen? Bij de lift. In de lift. Bij de ingang. Bij de uitgang. Op de borden naast de pistemap. Of op je skipas. Of in de app van jouw gebied.

Test hier jouw kennis van de pisteregels

Les nemen én houden

Dan is er nog de kwestie van het nemen van skiles. Daar begint de zelfoverschatting pas echt. Ja, we nemen les. Maar hoe lang houden we dat vol? Ik zie toch regelmatig skiërs voorbij komen die echt nog veel meer les zouden moeten krijgen en nog lang niet van een rode, laat staan een zwarte, piste af kunnen, maar het toch doen. Doe het gewoon niet!

Ook bijvoorbeeld de beheersing van plots ijzige stukken vergt een andere techniek die je écht niet zomaar onder de knie hebt. Neem les! Als ouder heb je de absolute verantwoordelijkheid om te zorgen dat je kind les krijgt. En lang én goed ook. En nee, ook al kun je als ouder nog zo goed skiën, dat betekent nog niet dat je je eigen kinderen wel kunt onderwijzen. Laat dat over aan de professionals. Waarom het leven van je kind in de waagschaal stellen?

Zelfoverschatting door sociale druk

De zelfoverschatting gaat nog verder. Want zeg eens eerlijk: hoe vaak heb jij in een groepje vrienden of familie geskied waarbij je dacht: nou, ik weet niet of ik deze piste wel kan of durf. Of: ik weet niet of ik wel zo hard mee kan. En dan ging je toch? Eerlijk zeggen! Ja hè?! Groepsdruk dus. Ook ik heb me hier in het verleden schuldig aan gemaakt. Je wil niet onder doen voor de rest, je wil meedoen.

Dus ging ik maar mee ondanks dat mijn verstand mij iets anders vertelde….Verantwoord? Nee, zeker niet en gelukkig is het allemaal goed afgelopen. Sociale druk dus. Ik weet zeker dat je ze tijdens jouw wintersport ook ziet: de groepjes of single skiërs die als malloten naar beneden racen. Tussen de bomen door, springen over heuveltjes naast de piste en dan weer zonder te kijken de piste op. Of als een idioot naar beneden racen zonder zich te bekommeren om de snelheid van anderen. Onderstaande filmpje geeft dat goed weer:

#Securite | Les conditions de neige et de glisse sont difficiles en station.
Restez maître de votre engin de glisse et n’oubliez pas que le pratiquant aval est et reste prioritaire.
🎿⛷️🚠❄️⛄️🏂

pic.twitter.com/iRDxgDcHsj
— Pompiers de France (@PompiersFR) January 2, 2023

Zelfoverschatting door onbezonnenheid

Veel jongeren hebben in de puberleeftijd/begin 20 een groot gevoel van vrijheid. De wereld lijkt aan hun voeten te liggen. Overmoedig en levend met het idee “mij kan niets gebeuren, want….”. En weet je, je kunt het ze wellicht niet eens kwalijk nemen: hun brein is nog niet volledig uit ontwikkeld en de kans dat ze gevaren niet op hun juiste waarde weten te schatten is groot. Maar dat is geen excuus!

En daarom vind ik de rol van de ouders cruciaal als het gaat om de “wintersport- en bergopvoeding”. In mijn eerdere column over het off-piste gaan schreef ik het ook al: “leer je kinderen over het gevaar van moeder natuur, over de kracht en macht van sneeuw, over de elementen van de natuur”. Leer ze ook dat je niet alleen op de piste bent en dat iedereen de verantwoordelijkheid draagt voor het welzijn van anderen op de piste. Leer ze dat het niet cool is om tegen je zin een moeilijke afdaling of gesloten piste te nemen.

De rol van sociale media op het gebied van zelfoverschatting op en naast de piste is groot.

Zelfoverschatting door sociale media

Een andere oorzaak voor de toenemende zelfoverschatting is de rol van sociale media. Je hoeft niet lang te zoeken om talloze filmpjes te vinden van ongelofelijk domme acties en al even domme challenges. Ik snap de gedachtegang heus: “laten we ook viral gaan met zo’n leuke video”. Maar besef alsjeblieft dat de likes die je mogelijk ontvangt in het niet vallen bij de gevaren en de mogelijke verwondingen die je kunt oplopen! Het is het simpelweg niet waard.

Zelfoverschatting door techniek

En last but not least: heeft de techniek de zelfoverschatting niet verder in de hand gewerkt? Ik weet het niet. De komst van carve ski’s zorgde ervoor dat we heel makkelijk een bocht kunnen maken. Misschien wel té makkelijk? En de helm heeft ervoor gezorgd dat we ons onoverwinnelijk voelen. Toch? Maar dit soort innovaties zijn simpelweg niet tegen te houden en staan uiteindelijk in dienst van de wintersporter. Ik juich ze alleen maar toe.

Rol voor liftexploitanten

Als het op veiligheid aan komt is er nog een grote rol voor de liftexploitanten te pakken. Ik noemde eerder al het veelvuldig communiceren van de pistenregels. Maar wat mij betreft gaat het verder. Er zijn bijvoorbeeld talloze digitale mogelijkheden voor handen. Waarom niet een dynamisch digitaal systeem met borden of lichtkranten waarop a la minute iets over de omstandigheden kan worden vermeld?

Vergelijk het maar een beetje met die matrix borden die we hier in Nederland boven de snelweg hebben hangen. Dat betreft dan niet alleen de mogelijk moeilijke omstandigheden, zoals ijzige pistes, maar ook de kans op lawines. Maar er ligt ook -weer!- een nadrukkelijke rol bij de wintersporter zelf. Verdiep je eens in de plaatselijke condities. Zorg dat je wat leert over hellingshoeken, over het snel kunnen omslaan van het weer, over de liggen van de piste (noord-/zuidzijde) en het effect ervan op de piste (ontstaan van ijsplaten bijv.) Over de kracht van moeder natuur die simpelweg niet te controleren is en vooral niet te onderschatten is.

Dat liftexploitanten in een “squeeze” zitten tussen enerzijds het zo lang mogelijk openhouden van gebieden, ook bij slechte sneeuw en anderzijds om de veiligheid te kunnen blijven garanderen lijkt me evident. Dat de balans soms de verkeerde kant op slaat bewijst dit filmpje.

Rol voor skigebieden

Daarnaast ligt er bij de skigebieden zelf ook een rol. Ik heb de skigebieden de afgelopen decennia zien transformeren naar meer pretparkachtige omstandigheden. Kinderlessen zijn opgeleukt met allerlei gekleurde attributen, gezellige mascottes en allerhande spelletjes. Logisch, want de strijd om de euro’s van gezinnen te laten besteden in jouw gebied is groot. Predikt niet bijna ieder skigebied dat ze uitstekend geschikt zijn voor gezinnen met kinderen?

Ik begrijp ook dat je de lessen zo leuk en aantrekkelijk voor kinderen wil maken, maar hierdoor is de aandacht voor veiligheid en techniek, en aandacht voor de bergen en het weer naar de achtergrond verdwenen. Dus skigebieden doe een stapje terug in het pretpark! In the end zullen ouders je dankbaar zijn. Ook het organiseren van allerhande festivals op en naast de bergen heeft bijgedragen aan het meer pretparkachtige idee en leidt de aandacht waar het om gaat: genieten van de natuur, sneeuw en de bergen.

Is de invoering van een skibewijs, een soort rijbewijs, een goed idee? Zou kunnen.

Sluiten van pistes?

Dan is er de discussie om het sluiten van pistes bij gevaarlijke omstandigheden door de liftexploitanten. Ik begrijp de roep er om, maar het is heel lastig uit te voeren. Waar ligt de grens? Wanneer wel en wanneer niet? Er zijn zoveel pistes die écht niet de hele dag gecontroleerd kunnen worden. En stel dat je het wél doet. Dan neemt de druk op de wél geopende pistes nog verder toe met alle gevolgen van dien. Willen we dat er een soort van politiestaat op de piste ontstaan? Nee, toch? Een discussie dus die dus nog lang niet afgesloten is.

De rol van de skigebieden ligt wat mij betreft vooral om te zorgen dat er geen gevaarlijke situaties ontstaan. Dus het über goed prepareren van de pistes, veiligheid van de liften, het afzetten van de kanten, bebording en het zorgen voor lawinebeheer. Daar zijn ze wat mij betreft de afgelopen decennia veel beter in geworden. Neemt niet weg dat de liftexploitanten zich continu moeten beraden op de actuele situaties en daarop inspelen als het kan en nodig is.

Skivaardigheidsbewijs?

Een ander veelvoorkomend commentaar is het invoeren van een skivaardigheidsbewijs. Een bewijs dat je voldoet aan de kennis van de theorie en van de praktijk. Vergelijk het maar met een autorijbewijs. Tja, eerlijk gezegd vind ik dat niet eens zo’n gek idee. Oké, het geeft geen absolute zekerheid dat ongelukken of ander gedoe nooit meer voorkomt, maar het geeft in ieder geval wel iets meer basis aan wintersporters. Maar ongetwijfeld kleven er ook nadelen aan zo’n bewijs zoals wie gaat dat handhaven? Maar, het is iets om over na te denken, toch?

Conclusie

Misschien denk je bij het lezen van deze column wel dat “oma” spreekt. Of: lekker makkelijk vanaf de zijlijn. Of: lekker belerend dit verhaal. Maar het is en blijft een lastige discussie waarbij er duidelijk sprake is van de wet van corrigerende vaten: alles staat in verbinding met elkaar en heeft met elkaar te maken. Er is simpelweg niet één echte oplossing. De techniek heeft het ons makkelijker gemaakt, maar dat zorgt er ook voor dat wij wintersporters aan alle kanten worden gepamperd en bijna niet meer zelf na hoeven te denken.

Dat werkt de zelfoverschatting, die er op vele vlakken toch al is, verder in de hand. Zelf ben ik van mening dat de verantwoordelijkheid voor een veilige skivakantie vooral bij ons zelf ligt. Wij wintersporters zijn te gast. Bij het land van je keuze, bij het gebied van je keuze. Daar dien je je naar te gedragen en de gestelde regels en voorschriften na te leven. Skigebieden en liftexploitanten proberen het ons daarbij -al dan niet in de strijd om de euro- ons zoveel mogelijk naar ons zin te maken en te ontzorgen.

Maar ik wil je op het hart drukken: blijf zelf nadenken. Blijf nieuwsgierig. Blijf alert. Blijf verantwoordelijk. Daar is nog nooit iemand slechter van geworden. En misschien nog wel het belangrijkste: we zijn te gast bij moeder natuur. En je weet: don’t mess with mother nature!

Ik wens iedereen een veilige wintersportvakantie, met vooral veel en goede sneeuw!